مکانیسم ماشه چیست
مکانیزم ماشه، ابزاری کلیدی در چارچوب برجام برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است که پیامدهای اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای به همراه دارد. این سازوکار حقوقی بر پایه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت شکل گرفته و فعالسازی آن با یک فرایند چندمرحله‌ای انجام میشود. اختلافات حقوقی و سیاسی میان اعضای برجام، و همچنین نقش برجسته پنج عضو دائم شورای امنیت، از جمله چالش‌های اصلی مرتبط با این مکانیزم است. در ادامه توضیحات جامعی خدمتتان ارائه میشود.
به گزارش ربک نیوز، به نقل از خبرگزاری دانشجو و اقتصاد آنلاین، مکانیزم ماشه یا اسنپ بک یکی از ابزارهای تعیین‌کننده غرب برای اعمال فشار بر ایران در چارچوب توافق هسته‌ای برجام به شمار می‌رود. فعال شدن این سازوکار می‌تواند بازگشت تحریم‌های بین‌المللی را در پی داشته باشد و اثراتی مانند کاهش ارزش ریال، محدودیت در تجارت خارجی و افزایش بی‌ثباتی اقتصادی و سیاسی کشور را به همراه آورد.
این مکانیزم در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تعریف شده و به کشورهای عضو برجام شامل آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان اجازه می‌دهد در صورت نقض تعهدات ایران، روند بازگشت تحریم‌های پیشین شورای امنیت را آغاز کنند. دلیل نامگذاری «ماشه» یا «اسنپ‌بک» نیز به ماهیت فوری و تصمیم یکباره این فرایند بازمی‌گردد؛ درست مانند کشیدن ماشه یک سلاح که نتیجه آن به سرعت آشکار میشود.
در روزهایی که نوسانات بازار ارز شدت یافته و ارزش دلار به ارقام بالایی رسیده، هشدارها درباره پیامدهای شکست مذاکرات ایران و آمریکا اهمیت بیشتری یافته است. اتاق بازرگانی اعلام کرده است که در صورت شکست مذاکرات، ترکیبی از تحریم‌های شورای امنیت و فشارهای ثانویه آمریکا می‌تواند اقتصاد کشور را با چالش‌های جدی مواجه کند.
مکانیزم ماشه بخشی از توافق هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ است و در متن قطعنامه ۲۲۳۱ به‌طور رسمی مطرح شده است. این سازوکار اجازه می‌دهد در صورت نقض برجام یا بروز اختلاف جدی درباره اجرای تعهدات، تحریم‌های لغو شده بدون نیاز به رأی‌گیری مجدد شورای امنیت به حالت پیشین بازگردند.
برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک، توافقی است میان ایران و کشورهای عضو ۱+۵ که در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ به امضا رسید و هدف اصلی آن جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و همزمان فراهم کردن زمینه رفع تحریم‌ها و توسعه همکاری‌های اقتصادی بود.
فعالسازی مکانیزم ماشه شامل مراحل مشخصی است: نخست، شکایت در کمیسیون مشترک برجام مطرح میشود. در صورت عدم توافق، موضوع به وزرای خارجه و سپس به هیئت حل اختلاف ارجاع داده میشود. در نهایت، اگر اختلاف رفع نشود، پرونده به شورای امنیت منتقل شده و در یک بازه ۳۰ روزه تحریم‌ها به طور خودکار باز می‌گردند، مگر آنکه شورای امنیت قطعنامه‌ای جدید تصویب کند که معمولا با وتوی اعضای دائم روبه‌رو میشود.
تفاوت این مکانیزم با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا یا اتحادیه اروپا در مشروعیت بین‌المللی آن است؛ تحریم‌های ماشه از اعتبار جهانی برخوردارند و پیش از برجام بیشترین اثر را بر اقتصاد ایران داشتند.
با این حال، موانع و چالش‌های حقوقی و سیاسی در مسیر اجرای مکانیزم ماشه قابل توجه است. اختلاف‌نظر درباره مشروعیت استفاده کشورهایی که از برجام خارج شده‌اند، مانند آمریکا پس از سال ۲۰۱۸، یکی از مهم‌ترین مسائل حقوقی است. همچنین پیچیدگی‌های حقوق بین‌الملل و تفاوت منافع قدرت‌های جهانی، همراه با مقاومت برخی کشورها، اجرای عملی این تحریم‌ها را با محدودیت مواجه می‌کند.
در نهایت، مکانیزم ماشه ابزاری قدرتمند برای اعمال فشار سیاسی و تضمین اجرای برجام محسوب میشود، اما استفاده یک‌جانبه و بدون اجماع می‌تواند توافق هسته‌ای را بی‌اعتبار کند و به واکنش‌های ایران در ادامه برنامه هسته‌ای منجر شود.
منابع: خبرگزاری دانشجو – خبرگزاری اقتصاد آنلاین
دیدگاه خود را بگذارید