فرهنگستان زبان: «درازآویز زینتی» و «کش‌لقمه» کار ما نبود
فرهنگستان زبان و ادب فارسی امسال ۹۰ ساله شد. این نهاد علمی در طول فعالیت خود همواره با نقد و حتی تمسخر نوواژه‌های مصوب روبه‌رو بوده، اما بسیاری از واژه‌هایی که زمانی مورد اعتراض قرار می‌گرفتند، امروز بخشی جدایی‌ناپذیر از زبان فارسی شده‌اند. فرهنگستان تأکید دارد بسیاری از اصطلاحات طنزآمیز و جعلی که به آن نسبت داده می‌شود، هرگز ساخته این نهاد نبوده است.
به گزارش ربک نیوز، فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال جاری نود سالگی خود را پشت سر گذاشت؛ نهادی که در طول نزدیک به یک قرن فعالیت، با وجود خدمات فراوان به زبان فارسی، همواره با مخالفت‌ها و گاه تمسخر مصوباتش مواجه بوده است. این مجموعه ابتدا در سال ۱۳۱۴ با نام «فرهنگستان ایران» آغاز به کار کرد، سپس در سال ۱۳۴۹ با عنوان «فرهنگستان زبان ایران» شناخته شد و در نهایت در سال ۱۳۶۹ نام کنونی خود را یافت.
از همان آغاز، هنگامی که نخستین برابرهای فارسی برای واژه‌های بیگانه پیشنهاد شد، چهره‌های فرهنگی‌ای همچون صادق هدایت و عباس اقبال آشتیانی انتقادهای تندی مطرح کردند. آنان برخی واژه‌ها مانند «دانشگاه»، «دانشکده» یا «زیردریایی» را دست‌ساخته و غیرکاربردی می‌دانستند. حتی هدایت در نوشته‌ای با عنوان «فرهنگ فرهنگستان» به طنز از این مصوبات یاد کرد و در برابر «باشگاه» که به جای «کلوپ» ساخته شده بود، واژه‌هایی چون «داشگاه» و «لاشگاه» را به تمسخر مطرح کرد. با این حال، همان واژه‌هایی که در دهه‌های نخست مورد اعتراض بودند، امروز چنان جایگاهی یافته‌اند که تصور زبان فارسی بدون آنها دشوار است.
فرهنگستان یادآور شده است که در دهه‌های اخیر نیز روند نسبت دادن واژه‌های جعلی به این نهاد ادامه یافته است. نمونه‌هایی همچون «درازآویز زینتی» برای «کراوات» یا «کش‌لقمه» برای «پیتزا» بارها به اشتباه به فرهنگستان نسبت داده شده‌اند، در حالی که این مجموعه بارها بر جعلی بودن آنها تأکید کرده است. در ماه‌های گذشته نیز برخی افراد با ساخت واژه‌های طنزآمیز برای اصطلاحات پزشکی مانند «جوالدوز رگ‌گشا» برای «آنژیوکت» یا «ارابه بیماربری» برای «آمبولانس» چنین شایعاتی را دامن زده‌اند.
این نهاد علمی اکنون دارای دوازده گروه پژوهشی است که یکی از مهم‌ترین آنها «گروه واژه‌گزینی» به شمار می‌رود. برخلاف تصور رایج، فعالیت فرهنگستان تنها به انتخاب معادل برای واژه‌های بیگانه محدود نمی‌شود. در فرآیند واژه‌گزینی نیز کار اصلی توسط استادان برجسته رشته‌های مختلف در قالب کارگروه‌های تخصصی انجام می‌گیرد و کارشناسان فرهنگستان بیشتر نقش نظارت و هدایت دارند تا معادل‌های پیشنهادی مطابق اصول و ضوابط علمی واژه‌گزینی باشند.
فرهنگستان هر سال واژه‌های مصوب را در قالب فرهنگ‌های سالانه منتشر می‌کند و علاوه بر آن، هر زمان که شمار معادل‌های یک رشته به هزار واژه برسد، مجموعه‌ای مستقل تحت عنوان «هزارواژه‌های تخصصی» منتشر می‌شود. تاکنون ۳۷ جلد از این هزارواژه‌ها به چاپ رسیده و در مجموع بیش از ۶۵ هزار معادل فارسی برای واژه‌های بیگانه در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گرفته است. همه این واژه‌ها در بخش «واژه‌های مصوب» وبگاه رسمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز قابل مشاهده است.
منبع: خبر آنلاین
دیدگاه خود را بگذارید